مذاکره" برجام" فرسایشی نباشد

خامنه ای " ولی فقیه" اول فروردین ماه ,گفت:" امریکا باید تمامی تحریمها را لغو کند, بعد ایران راستی آزمائی خواهد کرد و در صورت لغو واقعی تحریمها, بدون هیچ مشکلی به تعهدات برجامی خود باز خواهیم گشت."  وی در ادامه می گوید:" صبر و حوصله ایران زیاد است و اگر آنها سیاست اعلامی ما را قبول کردند, کار درست می شود و اگر هم قبول نکردند شرایط به همین شکل ادامه خواهد یافت."  نتیجه این رهنمود به نشست مجازی کمیسیون مشترک در 13 فروردین منتهی و متعاقبن نشست جلسات حضوری در وین با شرکت غیر مستقیم امریکا شروع و تا حالا سه دوره مذاکرات پشت سر گذاشته شده است. عباس عراقچی در پایان سومین دوره مذاکرات, گفت, متن توافق جامع هسته ای مذاکرات پایان یافته و جلسات از هفته بعد ادامه خواهد داشت. هر چند متن فوق افشا نشده است, با این وجود نشان دهنده تغییراتی است که باید در توافقنامه جدید, "طبق خواسته های امریکا "گنجانده شود.

چرا جمهوری اسلامی برای رفع تحریمها عجله دارد؟

جمهوری اسلامی در وضعیت کنونی در ضعیف ترین و شکننده ترین موقعیت قرار دارد و تحریم ها توانسته ولایت فقیه و دستگاه بیت رهبری را برای پذیرش تغییرات در برجام آماده کند. هر چند جمهوری اسلامی بعد از خروج امریکا از برجام و اعمال تحریمهای مختلف به یک سری مانورهای موقت, همانند فعالیت غنی سازی خارج از توافقنامه برجام و حتا امضا سند راهبردی با چین  و ... دست زد, اما برای همگان مشخص است که چنین اقداماتی تنها برای چانه زنی در مذاکرات با امریکا طرح ریزی شده که تنها هزینه مضاعفی, بر مردم ایران تحمیل خواهد کرد. با این وجود جمهوری اسلامی برای حفظ حکومت به دو دلیل راهی جز, تمکین به خواسته های دولت امریکا ندارد.

الف – شکست مصرف داخلی, شعارها.

بیانات علنی خامنه ای را در مورد عدم مذاکره با امریکا را کسی جدی نمی گیرد و تنها  تشدید ریزش نیروهای وفادار به حکومت را آسانتر می سازد. حمله و انفجار مکانهای فوق امنیتی " نطنز" در زمان مذاکره به بی اعتمادی نیروهای بدنه رژیم  دامن زده و موجب اختلافات شدید در نهادهای امنیتی و نیروهای سرکوبگر رژیم شده است.

ب – شکست سیاست منطقه ای.

با بر هم خوردن توازن قدرت در خاورمیانه و نزدیکی رژیمهای عربی منطقه با رژیم اسرائیل,  سیاست منطقه ای جمهوری اسلامی, با سیاست محوری نا امنی سازی امنیت داخلی کشورهای منطقه و همچنین سازماندهی نیروهای شبه نظامی" شیعه" در کشورها  با شکست مواجه شده است. از طرف دیگر, تحریمهای مالی امریکا, ادامه حمایت مالی رژیم از  این گروه ها با مشکل روبرو ساخته و آنان را در آستانه فروپاشی داده است.

اهداف امریکا از تحریمها و اصرار به تدوین توافقنامه جدید.

آنچه که امریکا در نظر دارد, حفظ برجام و اعمال تغییراتی در آن است, مواردی همچون دائمی بودن بازرسی از تاسیسات هسته ای ونظامی و عدم هرگونه فعالیت هسته ایست. از طرف دیگر امریکا خواهان گنجاندن موادی همچون" عدم دخالت نظامی ایران در خاورمیانه" و" انحلال گروههای شبه نظامی شیعه طرفدار جمهوری اسلامی" و " عدم فعالیت علیه امنیت اسرائیل" در تدوین جدید برجام است. تحریمها اهداف دوگانه ای را دنبال می کند. رابرت مالی فرستاده ویژه واشنگتن گفته است:" مقامات واشنگتون تنها تحریمهائی را بررسی خواهند کرد که مغایر با برجام باشند و از این رو احتمال لغو سایر تدابیر تنبیهی که به بهانه حمایت ادعائی تهران از تروریسم از سوی دولت پیشین امریکا وضع شده است, وجود ندارد." بنابراین امریکا تحریمها را به عنوان پاشنه آشیل حکومت نگه خواهد داشت. از طرف دیگر وجود تحریمها, فعالیت کشورهای دیگر در سرمایه گذاری در منابع و امکانات و همچنین بازار داخلی ایران را با مشکل روبرو خواهد کرد. بطور مختصر می توان نتیجه گرفت که:

الف – انحراف بحران منطقه و حفظ کانون بحران.

بحران خاورمیانه معضلی است,  بزرگ برای دولت امریکا,که نه توان تقلیل بحران موجود را  دارد و نه می تواند از منطقه بطور کامل خارج شود. بنابراین برای حفظ منافع انحصارات و صنایع نظامی, امریکا مجبور است با تغییراتی در برجام و حفظ بسیاری از تحریمها, بحرانهای خاورمیانه را هدایت کند.  

ب – تغیر ساختار و تثبیت قدرت در خاورمیانه.

بعد از اشغال نظامی عراق توسط امریکا, توازن قدرت در منطقه دگرگون شد و ماشین نظامی امریکا مستقیمن مسئولیت حفاظت از منافع انحصارات را به عهده گرفت. با تشدید بحران در عراق و منطقه, هزینه های سرسام آوری به دولت امریکا تحمیل شد. در چنین وضعیتی امریکا سعی دارد با تقویت اسرائیل, ژاندارمی بخشی از منطقه را به اسرائیل واگذار و از تعداد نیروهای خود در عراق و افغانستان بکاهد. با توجه به سیاستهای منطقه ای جمهوری اسلامی و بحران داخلی اسرائیل بسیار مشکل بنظر می آید مگر اینکه جمهوری اسلامی اسرائیل را بعنوان قدرت منطقه بپذیرد.

پ – فروش افزار و ادوات نظامی در منطقه.

با امضا توافقنامه برجام و علنی شدن فعالیتهای هسته ای جمهوری اسلامی و همچنین دخالت نظامی جمهوری اسلامی در کشورهای عراق, سوریه, یمن و شعارهای دخالتگرایانه در کشورهای عربی خلیج فارس باعث قراردادهای کلان کشورهای نفت خیز عربی با انحصارات صنایع و ابزارآلات نظامی شد. با توجه به سودهای کلان بخش نظامی امریکا تصمیم ندارد از این بازار پر منفعت چشم پوشی کند.

ت – تثبیت حضور نظامی امریکا در خلیج فارس و تنگه هرمز.

امریکا در حال حاضر و به بهانه مقابله با خطر ایران و دفاع از متحدان کشورهای عربی خلیج فارس کنترل خلیج فارس و تنگه هرمز  شاهراه حیاتی صدور نفت حوزه خلیج فارس را در اختیار خود دارد.

با توجه به مطالب بالا  و بحرانهای لاینحل داخلی افق جمهوری اسلامی با برجام و یا بدون برجام در حال غروب کردن است. تنها راهی که برای جمهوری اسلامی قابل تصور است واگذاری مسالمت آمیز تمامی قدرت به دست مردم است, در غیر این صورت باید منتظر انقلاب دیگری باشد.